Dac nteressanc
|
9000-5000 dan G.C. |
Dl 1977 vëniel scuviert sun Plan de Frea (Sas dl Moro) sënies de nridlamënc che va zeruch prësciapuech a 9000 nfin 5000 ani dan Gejù Crist |
|
800-500 dan G.C. |
Troi Paian che passa ju per Juac te Val y su per Frea per jì de viers de Fedom |
|
800-15 dan G.C. |
L’Elpes ie abitedes dai “Rhaeti” |
|
15 dan G.C. |
I romans tol ite l’Elpes |
|
383-405 do G.C. |
Cristianisazion de Gherdëina dal vescovat de Trënt ora |
|
486 do G.C. |
Fin dl mper roman |
|
500-600 do G.C. |
Jevun ie l vescovat nuef che à cumpetënza sun Gherdëina |
|
798 do G.C. |
La pluania de Albeins à cumpetënza sun duta la Val dl Isarch tamez y perchël nce sun Gherdëina |
|
901 do G.C. |
L vëscul sposta si sënta a Persenon |
|
999 do G.C. |
La parola Gherdëina “Forestum ad Gredine” vën numineda per l prim iede sun n documënt |
|
1100 |
La diozeja de Freising à l dërt de se nuzé dla montes de Gralba, Ciavazes, Frea, Dantercëpies y di prei da Nives |
|
1166 |
Nosc luech vën numinà “zu Zilfe” |
|
1140-60 |
A mesa l 12ejim secul vën Gherdëina metuda pra la pluania nueva de Laion |
|
1200-1235 |
L vën fat su l Ciastel de Val |
|
1237 |
L vën numinà per l prim iede ”Wolckhenstain“ adum cun Arnoldus von Wolkenstein |
|
1293 |
L Ciastel de Val y duta la sunieria vën vendui a Randold von Villanders |
|
Ntëur l 1300 |
Te Sëlva iel 13 luesc da paur |
|
1348 |
Truepa jënt mor dala pest (la gran muria) |
|
1363 |
Margaretha Maultasch ti sëurandà a Rudolf IV de Habsburg duta la Cuntea dl Tirol. Da tlo inant sons sota l’Austria cun vel’ nteruzion fin al ann 1918 |
|
1377 |
L nasc Oswald von Wolkenstein, l ultim |
|
1380 |
L nepot de Randold, Friedrich, deventà patron dla sunieria de Wolkenstein, se marida cun la patrona dla Trostburg y va a sté iló |
|
1440 |
Prim curat per Gherdëina (da Laion demez) |
|
1503 |
L vën fat su la prima capela ti prei da Nives (nia benedida) |
|
1517 |
La capela ti prei da Nives vën ngrandida per l prim iede |
|
1522-1525 |
l Ciastel de Val vën desdrù da na smueia de sasc |
|
1565 |
La capela de Sëlva giapa la prima ciampana |
|
Dan l 1600 |
L vën bele numinà la ustaria de Runcac |
|
1622-1641 |
L vën fat su l Ciastel (Fischburg) |
|
1622-1641 |
L vën fat su la capela de Santa Tilia |
|
1636 |
La pest se fej inò sentì te nosta val |
|
1640 |
La cësa de Col dala Pelda devënta sënta dla sunieria de Wolkenstein (la sunieria ie stata za. dal 1200 al 1828, nce sce dal 1809 sota la sunieria de Ciastel) |
|
1660 |
Prim regulamënt sun la pastures |
|
1670 |
La pelda de Col dala Pelda ie dessegur fata su dant |
|
1670 |
L vën mo n iede ngrandì la capela S. Maria fajan su la prima pitla dlieja |
|
1673 |
L vën numinà ost de Runcac Baldassar |
|
1678 |
L vën frabicà l ciampanil pra dlieja |
|
1691 |
L ie l prim iede che l vën numinà n ost te Plan (Adam Perathonner) |
|
1731 |
Ann de ciarestia pervia dla gran suta |
|
1731 |
L vën frabicà la prima calonia (ulache l ie al didancuei la scola de schi) da pert dl grof che dona nce l grunt |
|
1736 |
Sëlva giapa l prim preve (expositus - nia pluan) |
|
1740 |
L vën metù su l’ëura sun ciampanil |
|
1762 |
Gran cumpëida dla jënt: Sëlva à 956 abitanc |
|
1775 |
Tl Theresianischer Kataster vëniel numinà l luech de Sëlva |
|
1779 |
Juan: Prantweinschanke; Sternwirt |
|
1780 |
Te Sëlva iel 93 luesc da paur |
|
1789 |
La Gërva: Magdalena Pitscheider, Wirtin zu La Gërva |
|
1809 |
La sunieria de Wolkenstein vën metuda adum cun chëla de Ciastel |
|
1809 |
Saudeies franzëusc ruva te Plan |
|
1809 -1810 |
Danter la vieres napoleoniches ruva l Tirol 4 iedesc pra la Franzia y per n pez pra l Paiern |
|
1811 |
L vën numinà per l prim iede l Chemun de Sëlva ti “Bayerische Kreisadministrations-akte” |
|
1815 |
Nosc raion ruva inò sciche dut l Tirol pra l‘Austria |
|
1816 |
Ann dala gran ciarestia (pervia de na gran eruzion de n vulcan tla Indonesia iel stat dut l instà l surëdl scundù) |
|
1828 |
La sunieria di Wolkenstein devënta de cumpetënza dl stat |
|
1831 |
Josef Anton Senoner da Vastlé scumëncia a marciadé de chiena (si firma ie bele dl 1831 scrita ite tla Majon dl cumerz) |
|
1836 |
L romp ite i leresc te cësa de Rustlea y maza cin persones |
|
1840 |
L prim dessëni stampà, al didancuei cunesciù, dl luech de Sëlva |
|
1841 |
L Ciastel - Fischburg vën dunà ai chemuns de Sëlva y S. Cristina per dé d’albierch ai pueresc |
|
1848 |
L vën fat su la prima cësa de chemun y la scola dlongia dlieja |
|
1849 |
Nfin te chësc ann ie la scola te cësa da La Gërva y te cësa da Paul |
|
1850 |
La scola vën spusteda te cësa de chemun |
|
1851 |
L vën metù l prim ambolt de Sëlva che ie |
|
1856 |
Ai 26 de utober vëniel giaurì la prima streda de Gherdëina da Pruca ite |
|
1864 |
Paul Grohmann arpiza per prim l Piz Boé |
|
1869 |
Ai 13 de agost arpiza Paul Grohmann per l prim iede Saslonch |
|
1869 |
Sëlva à 928 abitanc (feter sciche 100 ani dant) |
|
1870-1872 |
La vedla capela vën trata ju y l vën fat su la prima dlieja tl stil neogotich |
|
1871 |
L vën metù su l Cor de dlieja |
|
1872 |
Luis Riffeser scumëncia a marciadé de chiena y si mut Anton mët su dl 1922 la firma ANRI |
|
1872 |
Ai 10 de utober vën liet la prima mëssa tla dlieja nueva, sagreda dal vëscul de Trënt permò tl 1877 |
|
1873 |
L vën giaurì la prima posta tla ustaria da La Gërva |
|
1874 |
L vën suplì la prima persona te curtina de Sëlva metù ite l prim orgun te dlieja |
|
1877 |
L vën numinà l prim mëinacrëp, Wendelin Kasslatter da La Bula, ma dl 1872 ova bele si fra Anton menà seniëures sun Saslonch |
|
1880 |
Sëlva à 950 abitanc |
|
1881 |
Prima arpizeda sun l Grohmann |
|
1882 |
Ann dala gran eghes: tla smueia da Fussel ai 18 de setëmber mor 6 persones (de gran eghes iel nce stat dl 1885 y pona mo dl 1888) |
|
1884 |
L vën giaurì la utia sun Jëuf de Sela (Valentini - te chemun de Cianacëi) |
|
1885 |
Ai 2 de lugio vëniel metù su la Sezion de Gherdëina dl Österreichischer Alpenverein |
|
1886 |
Ai 4 de setëmber vëniel arpizà la piza de Puez |
|
1887 |
L vën arpizà per l prim iede la Gran Cier |
|
1888 |
Giaurida dla utia de Ncisles |
|
1889 |
Giaurida dla utia de Puez |
|
1863-1907 |
Hotelier zu La Krone, Alois Demetz da Plazola |
|
1893 |
Ai 12 de merz vëniel metù su la Grupa di |
|
1893 |
Te Sëlva iel 9 mëinacrëp (te duta Gherdëina n iel 22 dl 1902) |
|
1894 |
Giaurida dla utia de Dantersasc (Langkofelhütte - Rifugio Vicenza) y la utia de Boé (Bambergerhütte) |
|
1895 |
Giaurida dla via fereda Oskar Schuster |
|
1895 |
Ujep Antone Lardschneider tl Tina ti cunzed ala dlieja y al chemun la rejon de adurvé ega de si puscion |
|
1896 |
L vën giaurì l ospize sun l Jëuf de Frea |
|
1896 |
L vën metù su la Cassa Raiffeisen |
|
1896 |
L vën metù su l “Rodelclub St.Ulrich-Gröden” |
|
1896 |
La cësa de chemun vën auzeda |
|
1896 |
L vën frabicà l hotel Oswald |
|
1897 |
Te Sëlva iel 156 cëses y za. 1.000 abitanc |
|
1897 |
L vën numinà per l prim iede la ustaria Maciaconi |
|
1899 |
L vën frabicà l Wolkenstein Schlössl, plu tert Villa Dolomiti, cësa dl Brida |
|
1900 |
La ustaria de Val ie bele n funzion |
|
1902 |
Ai 15 de agost vëniel metù su la Cumpania di scizeri |
|
1902 |
L vën giaurì la utia Col Rodella (Panoramahaus) |
|
1903 |
L vën giaurì la utia sun l Jëuf de Sela (åën Rifugio Passo Sella) |
|
1903 |
L vën frabicà l hotel Krone (luech da Martin) |
|
1904 |
L vën frabicà l hotel Wolkenstein (plu tert tlamà Griji) |
|
1905 |
L vën giaurì la fujina dala lectrisc de Dorives |
|
1907 |
L vën ngrandì l hotel Oswald y frabicà l ciampanil |
|
1907 |
L vën frabicà l hotel Ingram, ntlëuta hotel |
|
1908 |
Inaugurazion dla prima scola d’ert de Sëlva |
|
1908 |
Fundazion dl “Alpen Ski Club Ladinia” |
|
1908 |
L vën frabicà l hotel Stern La Bula (la ustaria fova bele dal 1779) |
|
1908 |
Prima garejeda de schi ju de Dantercëpies |
|
1909 |
L vën frabicà la Pension Valentini sun l luech dl Ingram (Fungëia) |
|
1912 |
L vën giaurì la via fereda Pössnecker da |
|
1914 |
La dlieja vën cumededa su |
|
1914-1918 |
Tla prima viera mundiela muessa murì 34 uemes de Sëlva |
|
1915 |
Ai 23 de dezëmber ruva te Plan l prim vagon dla ferata de Gherdëina |
|
1916 |
L vën giaurì la prima stredes per auti dl militer su per i jëufs |
|
1917 |
Smueia da Insom (mo n iede mueta tl 1951) |
|
1919 |
Ora de nia sons pra la Talia (Tratat de Saint Germain ai 2 de setëmber) |
|
1920 |
Prima scolina tla Villa Augusta (mé per talian) |
|
1921 |
Sëlva à 999 abitanc |
|
1923 |
Fundazion dl “Ski Club Sella” |
|
1924 |
L bruja ju la ustaria La Gërva |
|
1924 |
Sëlva à 10 hotiei cun 530 liec, 2 uties da mont cun 90 liec y 30 fitamajons cun 140 liec |
|
1925 |
L chemun ti vënd l Ciastel - Fischburg al |
|
1925 |
L vën giaurì la prima pumpa dal penzin de Sëlva dan la ustaria da Maciaconi (Shell) |
|
1925 |
L vën metù su la Mujiga de Sëlva |
|
1926 |
Ai 23 de juni vëniel tëut ju la Jonta de Chemun y metù l prim podestà (cav. Gilberto Gaiani) |
|
1926 |
Ai 12 de lugio va la mujighes de Sëlva, S. Cristina y Urtijëi a Bulsan a reprejenté la cumenanza de Gherdëina pra la vijita dl rë dla Talia |
|
1926 |
Ai 28 de agost ie l rë dla Talia te Gherdëina |
|
1926 |
L chemun damanda l recunescimënt sciche “Luech de cura“ per giaurì n’azienda de |
|
1927 |
L vën zarà ju l magasin di destudafuech dan l hotel Oswald y fat su a spëises dl hotel Oswald sun Rustlea. |
|
1927 |
L vën metù su la Provinzia “Alto Adige” |
|
1926-28 |
L vën frabicà la ciasota da tré tl scies (“Schießstand”) te Val |
|
1927 |
Urdenanza dla pastures che vel mo al |
|
1928 |
Ai 8 de jené vën i chemuns de Sëlva y |
|
1928 |
L chemun tol su la manutenzion dla stredes di jëufs de Frea y de Sela, che fova tlassifichedes sciche stredes dl militer |
|
1928/1929 |
Giaurida dla prima scolina per talian tla Villa Augusta |
|
1929 |
L chemun ncëria l geometer Stablun de |
|
1929 |
L hotel Oswald gëura per l prim iede nce d’inviern |
|
1929 |
l podestà autorisea i majeri hotiei de Sëlva a scrì la cherta de si cëives nce per tudësch y nglëisc, ma dut cie che vën scrit per tudësch muessa unì apruvà dal podestà |
|
1929 |
L vën giaurì na pumpa dal penzin dan la butëiga dl Sartëur da pert dla “Società Italo-Americana per il Petrolio” |
|
1930 |
L vën frabicà l hotel Plan de Gralba y l’ustaria Roma |
|
1931 |
Te nosc chemun iel bele 5 lizënzes de taxi |
|
1931 |
L Chemun de Sëlva compra, deberieda cun chël de Urtijëi na “autoinaffiatrice” per i destudafuech y per blandé la stredes pervia dl stuep. |
|
1932 |
L vën frabicà l’ustaries La Sëlva, Flora y Nives |
|
1933 |
L vën frabicà la streda per auti dala Krone nchin te Fraz ajache l vën frabicà cëses nueves (Rizzardi y Fossi) |
|
1933 |
L vën frabicà l’ustaria Villa al Sole |
|
1934 |
L vën fat su l saut te Val che vën cumedà su dl 1936. |
|
1935 |
I ridli de Sëlva ova inuem ufizialmënter: La Pozza, S. Maria y Plan |
|
1935 |
L duce Benito Mussolini ruva te Sudtirol y l Chemun de Sëlva ti dona na statua dl prof. Luigi Senoner (bera Luis de Ronch) |
|
1935 |
L vën fat su l bivach “Giuliani” sun Saslonch |
|
1935-1936 |
L vën frabicà l stradon da Dorives ite |
|
1935-1940 |
Chëi che se marida te nosc chemun giapa n “premio de nunzialità” de 500 lire y per i mutons nasciui 200 lire. La gauja ie chëla de avëi saudeies jëuni che vën do |
|
1936 |
l Chemun de Sëlva paia pea per frabiché la “Casa del Fascio” a Urtijëi |
|
1936 |
L vën fat su la capela sun Jëuf de Sela |
|
1937 |
L vën metù su l ECA (Ente Comunale di assistenza) |
|
1937 |
L vën metù su la Scola de schi de Sëlva |
|
1937 |
De fauré iel te Sëlva (te Val) i Campionac talians de saut y nce i Campionac talians de schi |
|
1937 y 1938 |
L chemun vënd de plu tòc de grunt a fulestieres per talianisé l luech |
|
1937-1938 |
L vën metù a jì l luson de Costabella |
|
1938 |
L vën giaurì l hotel Miramonti, frabicà da n Dopolavoro de dependënc dl guviern. L vën nce giaurì la bar Costa y l hotel Cir |
|
1938 |
L vën metù a jì l luson sun Ciampinëi |
|
1938 |
Sëlva y S. Cristina devënta adum luech de cura y giapa na azienda de cura y turism, organn de dërt publich. L prim local vën giaurì te cësa de Alfons Perathoner da Lech, dlongia l hotel Oswald. |
|
1938 |
La plaza da Maciaconi giapa l inuem “Piazza Guglielmo Marconi” |
|
1938 |
L chemun mët a despusizion scioldi per fé na gran crëusc de peton sun Saslonch (che ne n’ie pona nia unida metuda su). |
|
1938 |
L inj. Tanesini (che ie stat nce podestà) giapa la ncëria de lauré ora l plann urbanistich de Sëlva. I ponc zentrei ie: udëi dant de fé su na furnadoia dal hotel Oswald sun Dantercëpies y n hotel de categoria auta “Grand hotel DUX” |
|
1938 |
L’azienda de turism vën spusteda tla Villa Riffeser |
|
1939 |
L chemun compra cater mascres antigas per i destudafuech |
|
1939 |
Ncëria de proieté n palaz per l chemun te n stil adatà al regim fascist y de na grandëza che desmostra la mpurtanza turistica de Sëlva. Proiet apruvà tl 1940, ma pona nia plu realisà per la ntraunides dla viera |
|
1939 |
Ann dla opzion; 251 persones (24%) se detlarea de ulëi resté pra la zitadinanza taliana, 836 (76%) de ulëi tò su la zitadinanza tudëscia y 88 persones ne da ju deguna detlarazion |
|
1939 |
L’azienda dl turism fej dumanda per taië ora purtoies dai schi ju de Ciampinëi y tl 1940 vëniel taià ora n purtoi cun l inuem de “Pra Durich”. L purtoi nr. 3 giapa l inuem de “Pista Alberto Rasi” (l diretëur dl’azienda tumà tla viera) |
|
1939 |
Sëlva à 1.690 liec da fité a fulestieres y 106.000 sëuranuetes |
|
1939 |
L vën fat l prim proiet per la cundotes dal’ega publiches ju de Plan de Gralba |
|
1939-1945 |
Ntan la segonda viera mundiela toma 49 uemes jëuni de Sëlva |
|
1940 |
Denominazion ufiziela Selva in Gardena |
|
1940 |
Sëlva giapa la prima ëifoma (La Bianca) |
|
1941 |
La urganisazions turistiches de Gherdëina vën metudes adum sota l inuem de “Aziende Consorziate Val Gardena” |
|
1943 |
Ai 21 de agost firma per l ultim iede l podestà fascist (prof. Primo Bidischini) n protocol de chemun. Ai 2 de utober sotscrij l prim iede l “Kommissarischer Bürgermeister“ Adolf Senoner da Vastlé metù dal’aministrazion dl Terzo Reich l protocol scrit per tudësch |
|
1943-45 |
Scola auta per mutons y mutans ti hotiei Oswald y Grisi (Wolkenstein) metuda su dai guvernadëures nazisã |
|
1944-45 |
Te Sëlva ruva adum de plu guvernadëures y cumandanc dla “SS” y dla “Wehrmacht”. Himmler sta tla Villa Ardita, fata su dal prefet Mastromattei, Speer tla Casa al Monte, Bormann tla Villa Dolomiti (Wolkensteinschlössl) y si familia sota l fauz inuem de Bergmann tla Villa Stevia |
|
1945 |
Nfin ala fin dla segonda viera paia l chemun pea per la manutenzion dla streda da Pruca ite y nce per l puent dl Starz a Pruca |
|
1945 |
Ai 17 de mei vëniel menà demez dai partisans 5 persones de Gherëina y mazedes sun l Jëuf de Staulanza: Adolf Senoner da Vastlé, Engelbert Ploner de S. Cristina, Gabriel |
|
1946 |
Do la segonda viera ie la sënta dla Cassa Raiffeisen te locai de La Gërva |
|
1946 |
I doi schiclub se mët adum sota l inuem “Skiclub Gherdëina” |
|
1947-48 |
L vën fat su l prim schilift sun i prei da Frëina |
|
1948 |
L ie unì dat la lizënza de fé na sentadoia sun Dantercëpies, giaurida pona dl 1950 |
|
1949 |
Sëlva devënta pluania |
|
1949 |
L vën benedì la capela di tumei ntan la doi gran vieres |
|
1949 |
L ruva la prima mascin da ziplé tla fabrich dl ANRI |
|
1949 |
Prim ann de nseniamënt paritetich te nosta scola |
|
1950 |
L vën giaurì na sentadoia da Plan de Gralba nfin sa Setëur |
|
1950 |
Prim ngrandimënt dla curtina |
|
1951 |
Inviern dala gran nëif (plu de 13 metri) |
|
1952 |
Prima veles cumeneles democratiches do la viera |
|
1952 |
Prim schilift sun Risacia |
|
1953 |
Sëlva giapa inò n’azienda de turism |
|
1954 |
L vën metù su la grupa di Judacrëp |
|
1954 |
Giaurida dla utia “Toni Demetz“ sun furcela de Saslonch |
|
1954 |
L vën metù su la Lia da Mont de Gherdëina |
|
1955 |
L vën inaugurà ufizialmënter la prima cundotes dal’ega de Sëlva |
|
1956 |
Campionac talians de luesa ju de Plan de Gralba |
|
1956 |
L’azienda de turism vën spusteda tla Pension Nives |
|
1957 |
L vën metù ju la prima cundotes dal’ega ju de Frea |
|
1957 |
L vën metù a jì la condles sun la furcela de Saslonch |
|
1957 |
La pluania compra l grunt dal grof Resseguer (di Wolkenstein) per fé su la calonia nueva |
|
1957 |
Prima garejeda nternaziunela “Coppa tre comuni ladini di Gardena” |
|
1958 |
L vën frabicà dal “Ente Tre Venezie” la caserma di Carabinieri sota la dlieja (åën cësa Sodlieja) |
|
1958 |
De nuvëmber vëniel inaugurà la scola elementera nueva |
|
1958 |
L vën benedì la Cassa Raiffeisen nueva ora l Ghetun (dal’autra pert dl hotel Armin) |
|
1958 |
Da udëi la televijion te Sëlva |
|
1959 |
L vën metù ite l sciaudamënt te dlieja |
|
1960 |
Ai 29 de mei furnea la ferata de Gherdëina per l ultim iede ora tres nosta valeda |
|
1960 |
Ti prei da Nives vëniel metù a jì l prim schilift, l Larciunëi. L ann do n vëniel giaurì mo trëi: l Nives, l Biancaneve y l Cadepunt. |
|
1961 |
La Cassa dl Sparani gëura na sënta te Sëlva tla cësa Carminati |
|
1961 |
L ciampanil giapa ciampanes nueves, che sona l prim iede da Nadel |
|
1962 |
L vën metù su l crist sun Piz Miara |
|
1962 |
De jené la prima arpizeda da d’inviern dl parëi nord dl Saslonch (Renzo Bernardi y Ludwig Moroder) |
|
1963 |
L vën metù a jì la condles da Plan da Tieja (Pramulin) sun Col Raiser (fates su danter l 1961 y l 1963) |
|
1963 |
L inviern plu frëit do l 1829 (danter i 13 de jené y i 8 de fauré fovel daduman for sota i 20 gradi de frëit) |
|
1963 |
Ai 3 de utober vëniel giaurì la prima scolina tla vedla cësa de chemun sun plaza de dlieja |
|
1963/64 |
Prim ann de scola mesana te Sëlva (tl frabicat dla Scola d’ert) |
|
1964 |
L vën metù su la Lia Cultura y Usanzes |
|
1964 |
La Cassa dl Sparani gëura si sënta nueva te Plan da La Bula |
|
1965 |
L’azienda de turism vën spusteda tl frabicat dla Cassa dl Sparani te Plan da La Bula |
|
1966 |
L vën giaurì na sezion dla Crëusc Cuecena te Gherdëina |
|
1966 |
L vën frabicà la calonia nueva cun oratorium S. Mariae ad Nives |
|
1966 |
Carlo Senoner da Frëina devënta campion mundiel de slalom a Portillo tl Cile |
|
1966 |
L vën metù su la grupa de teater de Sëlva |
|
1967 |
L vën metù su na sezion dla lia di osã (HGV) che fova bele a livel provinziel dal 1908 |
|
1967 |
Ai 12 de nuvëmber vëniel benedì la calonia nueva da sn. pluan Luis Senoner |
|
1968 |
Giaurida dla via fereda “Tridentina” |
|
1968 |
L blason di Wolkenstein devënta l blason |
|
1968 |
De lugio dij sn. Heinrich Perathoner da Linacia mëssa nevela (l’ultima de Sëlva nfin ncuei) |
|
1969 |
Giaurida doi de gran furnadoies cun cabines da 50 persones: da Ruacia sun Sochers y da Sëlva sun Ciampinëi |
|
1969 |
Prima streda dai auti ite per ch’la Vila |
|
1970 |
Campionac dl mond de schi alpin te Gherdëina |
|
1970 |
Sëlva à 2.017 abitanc (plu de mo n tanc che 50 ani dant) |
|
1971 |
La Cassa Raiffeisen gëura na filiela a S. Cristina |
|
1971 |
L vën metù su l “Koordinierungskomitee für Sport und Tourismus Gröden“ cun sënta provisoria tl ufize de turism a S. Cristina |
|
1972 |
L vën metù su la prima cooperativa per l frabichè alesirà |
|
1972 |
L Cunsëi de pluania vën lità per l prim iede |
|
1972 |
L vën metù su la coopertiva per la stala soziela Plan-Sotanives |
|
1972 |
L vën frabicà l gran resservar sun Daunëi (l segondo pona dl 1977) |
|
1973 |
Ai 29 de jené vëniel metù su l Hockeyclub Sëlva |
|
1973 |
La Cassa Raiffeisen à na sënta nueva ta Sotanives |
|
1973 |
L’azienda vën spusteda tla sënta dla Cassa Raiffeisen nueva |
|
1977 |
Ai 28 de agost toma ju n joler te Puez y l mor doi saudeies |
|
1977 |
Ai 19 de juni vëniel benedì la scolina nueva dlongia la scola elementera |
|
1977 |
Ai 25 de setëmber vëniel benedì la capela di tumei ju dai crëps nueva te curtina |
|
1977-1986 |
De plu scuviertes archeologiches te Gherdëina: Sas dal grunt de Ncisles, Sas dl Moro sun Plan de Frea, sun i Ëures de Fascia y nsci inant |
|
1978 |
L raion de Val, Stevia, Juac, Puez, Chedul y Cier vën detlarei dal guviern provinziel “Parch Naturel Puez Odles” |
|
1978 |
Ai 2 de lugio vëniel inò metù su la Cumpania di Scizeri (tëuta ju dl 1923) |
|
1979 |
L Ciastel de Val vën derturà su sun scumenciadiva dla Lia Cultura y Usanzes |
|
1979 |
L vën metù su la Scola de Mujiga de Gherdëina |
|
1979 |
Giaurida ufiziela dla biblioteca de Sëlva. Libri univel bele mprestà ora dal 1971 inant |
|
1979 |
De agost toma ju de Saslonch 5 jëuni tudësc. Chësta ie la majera desgrazia sun i crëps te Sëlva |
|
1980 |
L vën giaurì na sezion dla Crëusc Blancia te Gherdëina |
|
1980 |
Nce te Sëlva sënten l gran tremot dl Friul |
|
1981 |
L vën frabicà l magasin di destudafuech nuef y la “Pitla Sala” pra la Cësa de Cultura |
|
1981 |
I destudafuech compra la prima scela a motor |
|
1981 |
L vën frabicà la scola mesana y derturà la scola d’ert |
|
1982 |
L vën frabicà la cësa Taiadices cun l magasin de chemun (Bauhof) zaran ju la vedla baraches dla prima viera |
|
1982 |
La scola elementera vën dertureda su |
|
1982 |
Sëlva giapa la prima gran canalisazion per l’eghes pazies |
|
1982 |
L Presidënt dla Repubblica on. Sandro Pertini ruva te scola mesana |
|
1983 |
L vën frabicà la cësa de chemun nueva y l pavillon dla mujiga. La inaugurazion ai 23 de setëmber dl 1984 |
|
1983 |
Sëlva giapa l prim raion artejanel te Plan |
|
1983 |
L vën metù su la grupa de bal populer |
|
1983 |
L vën metù su la stazions da Daunëi nchin te Val |
|
1983 |
L “Giro d’Italia” fej tapa l prim iede te Sëlva (dedò mo dl 1984, dl 1985, dl 1991, dl 1998 y dl 2000) |
|
1984 |
L vën inò metù su l Cor di Mutons (do 10 ani) |
|
1984 |
La vedla cësa de chemun sun plaza de dlieja vën zareda ju |
|
1984 |
L Istitut IPEA fej la prima cësa soziela te Sëlva |
|
1984 |
La Scola Mesana de Sëlva giapa l inuem “Arcangiul Lardschneider” |
|
1986 |
Dai 31 de jené nchin al prim de fauré tomel n meter y mez de nëif |
|
1987 |
Giaurida dl zënter dal tennis ta Isgla |
|
1987 |
La Cassa Raiffeisen gëura na filiela a Urtijëi |
|
1988 |
Giaurida de n ufize dl Istitut Culturel Ladin |
|
1988 |
La dlieja vën n pert zareda ju y ngrandida; sagreda n la Segra dl 1990 |
|
1988 |
Ai 12 de lugio iel da udëi tla televijion la prima trasmiscion ladina (Trail) |
|
1989 |
Giaurida dl stadio dala dlacia “Pranives” cun palestra y local da tré tl scies |
|
1991 |
La populazion de duta Gherdëina vën nvieda a dé ju si stima per o contra la candidatura per i Campionac mundiei de schi dl 1997. Te Sëlva iel plu dl 40% de contra, ma tla valeda vënc l no cun passa 50% |
|
1991 |
Giaurida dla Südtiroler Volksbank tl hotel Des Alpes |
|
1992 |
L vën tëut ju l ECA y si puscion passa al chemun |
|
1992 |
Ai 8 de dezëmber (festa dla Imaculata) vëniel sunà per l prim iede l orgun nuef de dlieja |
|
1993 |
La curtina vën ngrandida per l segondo iede |
|
1994 |
L’azienda de turism vën privatiseda y devënta Lia dl turism de Sëlva |
|
1997 |
La scola elementera vën ngrandida |
|
1999 |
La scolina vën ngrandida |
|
2000 |
Sëlva à 2.502 abitanc (aumënt de 500 te 30 ani) |
|
2003 |
Ai 4 de dezëmber vëniel giaurì la furnadoia sota tiera “Gherdëina Ronda” che cunlieia Ruacia cun la stazion a val de Col Raiser |
|
2003 |
L vën frabicà la capela de San Mauriz sun Jëuf de Frea |
|
2003 |
Cun l ultim ejam de maduranza fina la vita dla Scola d’ert |
|
2004 |
Giaurida dla fereda “Pertini” sun Stevia. La via fereda ne n’ie mo nia davierta ufizialmënter pervia de cuestions de scunanza dla natura |
|
2005 |
I grunc dla ferata de Gherdëina vën cumprei dal chemun |
|
2008 |
Giaurida dl gran garasc sota tiera de plaza Nives y benedescion dla plaza |
|
2008 |
La streda Nives dal hotel Des Alpes nfin su dan dlieja deventa raion da jì a pe. L vën metù ju n sciaudamënt tl fonz |
|
2008 |
L alpinist estrem Karl Unterkircher mor te na spedizion sun l Nanga Parbat |
|
2009 |
Benedescion dla sënta nueva dla biblioteca cumenela y di ufizies nueves dl Istitut Ladin “Micurà de Rü” te cësa dla scolina |
|
2010 |
Sun plaza Nives vëniel giaurì y benedì la cësa “Karl Unterkircher” cun parëi d’arpizeda y locai per servijes publics |
|
2010 |
L Tublà da Nives cun leprò na njonta fata de scipa devënta n zënter per manifestazions cultureles |